Ο ΠΑΤΟΥΧΑΣ

..............Ὁ Μανώλης ὅμως ὀλίγον ἐπρόσεξεν εἰς τὴν φιλόφρονα ἀλλ' ἡλικιωμένην χανούμισαν. Τὰ βλέμματά του, εἰς τὰ ὁποῖα ἔδιδε θάρρος ἡ ἀπόστασις, ἐστρέφοντο, κατὰ προτίμησιν, πρὸς τὸ ἄλλο μέρος τοῦ μυλαυλάκου, ὅπου διέκρινε νεαρὰ καὶ εὐειδῆ πρόσωπα καὶ ὅπου αἱ ἀνασυρμέναι ἐσθῆτες ἤσαν ἀποκαλυπτικώτεραι διὰ τὴν περιέργειάν του. Ἐτόλμησε μάλιστα, ἐνῷ ἀπεμακρύνοντο, νὰ στραφῇ καὶ νὰ παρατηρήσῃ ἐκ νέου. Δι' αὐτὸν ἄλλως αἱ γυναῖκες ἐκεῖναι δὲν ἦσαν ὅπως αἱ ἄλλαι, διότι ἦσαν τούρκισσες.
Αλλά καὶ τὰ λαθραῖα βλέμματα τὰ ὁποῖα ἔρριπτε πρὸς τὰς ὁμοθρήσκους του γυναῖκας δὲν ἦσαν ὀλιγώτερον φλογερά καὶ ἀχόρταγα. Καὶ μιὰ χήρα ὥριμος, ἥτις ἐδέχθη κατάστηθα ἕνα τοιοῦτον πιστολισμόν, ἀνετινάχθη:
−Πῶς ξανοίγει! φωτιές βγάνουνε τὰ μάτια του!...........

Ο Πατούχας του Ιωάννη Κονδυλάκη δημοσιεύτηκε το 1892 και αποτελεί ίσως το σημαντικότερο έργο του συγγραφέα. Στον Πατούχα ο Κονδυλάκης παρουσιάζει με ζωντάνια τα ήθη και τα έθιμα της Κρήτης, και ηθογραφεί με χιουμοριστική διάθεση τυπικούς χαρακτήρες της κοινωνικής πραγματικότητας του νησιού του. Η ιστορία εξελίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα, το χωριό Βιάννο της Κρήτης και βασικός ήρωας του έργου είναι ο Μανόλης, ο γιος του Σαϊτονικολή. Ο Μανόλης είναι ένας αυθόρμητος έφηβος, ο οποίος ζούσε στα βουνά κοντά στους βοσκούς μακριά απ το χωριό του, από την παιδική του ηλικία. Είχε εγκαταλείψει το σχολείο, νιώθοντας αποστροφή στις παιδαγωγικές μεθόδους του δασκάλου του και ένιωθε ανθρωποφοβία όταν συναναστρεφόταν τους κατοίκους του χωριού του. Μόνο με τους βοσκούς ένιωθε οικειότητα. Στα δεκαοκτώ του χρόνια η είσοδός του στη μικρή κοινωνία της Βιάννου του δημιούργησε προβλήματα και δυσκολευόταν να προσαρμοστεί. Οι συντοπίτες του εξαιτίας της μεγάλης σωματικής του διάπλασης του έβγαλαν με κοροϊδευτική διάθεση το παρατσούκλι Πατούχας.

Πατούχας στην παράσταση που ανέβασαν μια παρέα Καστελλιανών το 1974 ήταν ο συγχωρεμένος Παπαδάκης Κωστής ή καφές. Η μουσική της παράστασης παιγμένη από τους Κουνέλη και Πολυχρονάκη.